Nieuws

Theo Ploeg – Tech Talk # 4 Het einde van human-centered design

Ontwerpers staan bekend als vooruitstrevend en in vergelijking met andere disciplines zit daar best een kern van waarheid in. Toch kennen ook zij hun stokpaardjes, paradigma’s en routines. iedereen die daar zomaar aan morrelt, wordt met scepsis bekeken. Toonaangevende ontwerpbureaus en designscholen doen daar maar al te graag aan mee. Zij omarmen een ontwerp-methodiek en laten die niet meer los. Tot het echt niet anders mee kan.

De keuze van SPACE10, de onafhankelijke denktank van IKEA, om het vertrouwde human-centered design in te ruilen voor een meer planeetgerichte aanpak is daarom verrassend en dapper. Sinds de oprichting van het onderzoeks- en designlaboratorium zoekt SPACE10 de grenzen op. Dat is ook de reden waarom het geen onderdeel is van moederorganisatie IKEA en het een plekje heeft gevonden in Copenhagen, gevoelsmatig én geografisch op afstand van de multinational waarvoor het lab werkt. Met name in het laatste decennium van het zeventienjarige bestaan heeft SPACE10 zich steeds meer ontworsteld aan de functie van designbureau voor IKEA.

The Growroom, een doe-het-zelf voedseltuin ontwikkeld door Space10

De laatste jaren werd er onderzoek gedaan naar onder andere mentale gezondheid, inclusieve steden en duurzame voeding. Daar kwam gedurende de covid19-pandemie onderzoek naar een veiligere en duurzamere planeet bij. Dat leidde uiteindelijk tot een belangrijk inzicht: onze planeet is er niet bij gebaat dat we blijven ontwerpen vanuit een eenzijdig menselijk perspectief. Dus stapt SPACE10 over op een mens/planeet-gecentreerde ontwerp-aanpak. De aanwezigheid van het woord ‘mens’ toont aan dat het lab toch nog enige voorzichtigheid betracht.

Van product naar mens naar planeet

Vreemd is dat niet. Nieuwe ideeën sijpelen doorgaans maar langzaam door in de ontwerpcultuur. In 1971 schreef Victor Papanek in zijn boek Design for the Real World: Human Ecology and Social Change dat een mensgerichte in plaats van een productgerichte manier van ontwerpen de standaard zou moeten worden. Pas deze eeuw – en eigenlijk pas écht op grote schaal in het laatste decennium – is die gedachte gemeengoed geworden.

Het is een kwestie van tijd voordat SPACE10 het woord mens schrapt. Onder invloed van de ideeën van denkers als Bruno Latour en Timothy Morton schuiven steeds meer autonome ontwerpers op in de richting van critical en speculative design, aanpakken die vaak een minder belangrijke rol voor de mens propaganderen. Gezien de huidige globale ontwikkelingen is dat een logische stap. Die stap is echter lastig te zetten. We begrijpen best dat klimaatverandering een essentieel onderwerp is, maar onbaatzuchtig ontwerpen voor ecosystemen in de Amazone zonder na te denken over de rol die zij spelen voor de mens? Dat vinden we lastig. We zijn er sinds de verlichting immers aan gewend geraakt om altijd in het centrum van de aandacht te staan en alles op onszelf te betrekken.

De keuze van SPACE10is daarom, ik schreef het al, dapper. Én belangrijk. Toonaangevende ontwerpbureaus en designopleidingen voelen nu de druk om hun nog niet zolang geleden omarmde human-centered design-aanpak in te ruilen.

En dat hebben we, eh… heeft de planeet nodig.

Theo Ploeg is als design socioloog verbonden aan het International Music Academy Lab (IMA-Lab) en Fontys Hogeschool voor Journalistiek (FHJ), met zijn eigen Studio Hyperspace experimenteert hij met speculative design en voert hij het Speculative Now.-platform. Zie www.studiohyperspace.net

Keep on digging…

  • SPACE10 licht de keuze hier toe: https://space10.com/beyond-human-centered-design/
  • Victor Papanek (1971). Design for the Real World: Human Ecology and Social Change. New York: Pantheon Books.
  • Bruno Latour (2005). Reassembling the Social: an Introduction to Actor-network-theory. Oxford: Oxford University Press.
  • Timothy Morton (2018). Being Ecological. London: Pelican Books.

Lees ook:

Tech Talk #1 – “Big tech is bad tech! Of niet soms?”

Tech Talk 2 – “Luisteren is het nieuwe kijken”

Tech Talk #3 – “NFT’s? Believe the hype! Vooralsnog tenminste…”

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *