Duurzaam, handig en betaalbaar – de 10 nominaties voor de Hema Ontwerpprijs

Een kussen waarmee een keukenstoel in een handomdraai kan worden veranderd in een comfortabele bureaustoel. Het is een eenvoudig ontwerp, vast niet te duur en bovendien met een vrolijke twist die inspeelt op de actualiteit; door covid-19 zijn we immers gedwongen om vaker thuis te werken. Toch heeft deze inzending voor de Hema-ontwerpwedstrijd de finale niet gehaald – er waren simpelweg betere inzendingen.

Na een pauze van vijf jaar is hij er eindelijk weer, deze door studenten en pas afgestudeerde ontwerpers gewilde prijs. Want welk aanstormend ontwerptalent droomt niet van zijn product in zevenhonderd winkels door heel Nederland te zien liggen, en tegenwoordig zelfs op Victoria Station, het drukste treinstation van Londen, of Dubai? De lat ligt dus hoog, bij deze ontwerpwedstrijd.

De opdracht is nog altijd even simpel: ontwerp een toegankelijk product dat betaalbaar en handig is en toch verrassend. Een nuchter product dat naadloos aansluit bij de boerenbonte theedoeken en vrolijke babyrompertjes die al in de schappen liggen. Een alledaags fietskrat bijvoorbeeld, dat is gemaakt van twee afgedankte boodschappenmandjes. Een fluitketel met een konijnenoortje als fluit. De laatste twee zijn eerdere winnaars.

De Hema-ontwerpwedstrijd, waarvan de eerste in 1983 werd gehouden, is met zijn tijd meegegaan en omgedoopt tot ‘design contest’. Bij deze 30ste editie moeten de inzendingen – naast de vertrouwde Hema-eigenschappen als betaalbaar, positief en ‘voor iedereen’ – nu ook duurzaam zijn. Ook worden de ontwerpers uitgedaagd om een product te ontwerpen ‘voor thuis met je dierbaren’. Het thema, dat al voor de corona-uitbraak werd gekozen, is nu extra actueel. Nog niet eerder brachten we zoveel tijd thuis door met onze geliefden als het afgelopen half jaar. En daar is best nog wel wat ruimte voor prikkelende producten.

De inzendingen zijn inmiddels allemaal binnen. Onveranderd is namelijk het grote aantal studenten onder de inzenders. De Hema-ontwerpwedstrijd is zelfs onderdeel van het lesprogramma van designstudenten aan de Technische Universiteit Delft, de HKU en de Willem de Kooning Academie in Rotterdam. Al was er ook een 11-jarige deelnemer met het fantastische idee van een broodtrommel die kan worden ingeklapt na de lunch, zodat deze minder plek inneemt in de schooltas. Het idee is zo fantastisch dat het helaas al op de markt is, weliswaar niet bij de Hema.

Nieuw bij deze editie is ook de uitreiking van een publieksprijs. De Hema zou tenslotte niet de gewoonste zaak van Nederland zijn – inmiddels van de wereld dus – als de klanten niet zouden mogen meestemmen. Kiezen uit en stemmen op een van de tien nominaties die door de professionele jury zijn geselecteerd kan via volkskrant.nl/hema. Deze jury bestaat uit zes personen, drie van de Hema, aangevuld met ontwerper Floris Hovers, Martijn Paulen, directeur van de Dutch Design Week en designjournalist Jeroen Junte (tevens de auteur van deze introductie van de tien nominaties). Het ontwerp van de publiekswinnaar komt, net als dat van de winnaar die door de driekoppige jury wordt gekozen, in aanmerking om in productie te worden genomen.

Stemmen voor de publieksprijs kan tot en met woensdag 23 september. De tien nominaties staan hieronder. Stemmen kan HIER. De winnaars gekozen door zowel de jury als de Volkskrant-lezers worden op 25 september bekendgemaakt. En wie weet ligt uw keuze dan volgend jaar in winkels van Abu Dhabi tot Apeldoorn.

De tien nominaties

De Plakbak- Floor Beckeringh

Een magnetisch plantenbakje dat bijvoorbeeld aan de koelkast kan hangen. De magneet is sterk genoeg om twee bakjes, elk aan een kant van een raam, te verbinden, zodat een grappig effect ontstaat van plantjes die binnen én buiten groeien. Op de plantenbak kan met de bestaande steekletters uit het Hema-assortiment de naam van de plantjes worden vermeld.

Houtjes – Rein Reitsma

Een serie houten vormpjes waarmee kinderen al spelend figuurtjes en constructies kunnen bouwen. De vormpjes kunnen met elkaar worden verbonden met kleurpotloden; daarmee kunnen de houtjes ook worden gekleurd.

Pretlicht- Sjoerd Kooistra

Aan een stoer strijkijzersnoer van minimaal 5 meter hangen kurken met een led-lampje. Plastic petflessen in verschillende kleuren en vormen kunnen aan deze gerecyclede kurk worden gekneld en vormen zo een lichtgevende slinger. De leds branden op bijbehorend zonnepaneeltje.

Stor – Milou Bergs & Edwin van Capelleveen

Sushi besteld, een zondagse brunch, Suikerfeest of een borrel met je vriend of vriendin? Met deze vier stapelbare, eikenhouten elementen kun je zelf een etagère bouwen van het eigen servies. De elementen worden bij elkaar gehouden door magneten die in het hout zijn verzonken.

Kruiderij – Berend Broekhuijsen

Een hangsysteem voor drie plantenbakjes die met een riem om de deur van keukenkastjes kunnen worden gespannen. De riem is van vlas en de potjes van terracotta, materialen die lokaal verkrijgbaar zijn en bovendien goed te recyclen.

Bloeitegel – Maaike Min

Een handig bouwpakket om een standaard stoeptegel te vervangen door een tuintje. Deze opstaande bak van bioplastic bestaat uit vier wanden en moet beschikbaar zijn in verschillende hoogtes en kleuren.

It’s ok to take a break – Dana de Jong

Een boekje dat thuiswerkers stimuleert om vier á vijf dagelijkse rustmomenten te pakken aan de hand van tekenopdrachten van vijf tot vijftien minuten. Deze zijn rustgevend (zoals mandala’s maken) of juist activerend (‘teken zoveel mogelijk ronde voorwerpen, zoals een donut of klok’).

Platvoet – Berdien Westerink

Een lage bekerhouder die voorkomt dat bekers omvallen tijdens het drinken of spelen. De vorm is gemaakt van flexibele siliconen, waardoor hij geschikt is voor veel formaten. Aan de onderzijde zit bovendien een antislipafdruk.

Theeleggers – Laura Looijen

Kleine verhaaltjes die aan de zakjes van de bestaande Hema-thee kunnen worden gehangen. De theeleggers kunnen frivole fun facts en informatieve teksten bevatten, maar ook  een platform vormen voor (beginnende) schrijvers.

Houtje-touwtje – Claudia Bleeker

Een speels boekje met verhalen die kinderen kunnen naspelen. Bij het boekje horen 21 houten constructie-elementen (knijpers, riempjes etc.) waarmee ze zelf een hut of een boot kunnen bouwen van huisraad als een plastic emmer of tafellaken.

De Jury:

Opvallend is dat de tien nominaties een tijdloze uitstraling hebben. Een etagère voor high tea of toetjes, daar is niks nieuws aan; ook plantenbakjes behoren al decennia tot het Hema-assortiment. Tegelijkertijd sluiten de nieuwe ontwerpen naadloos aan bij de tijdgeest. De consument wil keuzevrijheid en dus kan hij zelf een etagère bouwen van bordjes uit de eigen keukenkast. Een plantenbakje kan met een ingenieus hangsysteem op (bijna) elke gewenste plek in de keuken worden opgehangen. Er wordt als het aan de genomineerde deelnemers ligt sowieso flink getuinierd, binnen én buiten. Als iedereen zijn steentje bijdraagt aan een groenere leefomgeving wordt de wereld vanzelf duurzamer, lijkt de gedachte.

“Een sterke trend is ook de behoefte aan rust en zelfs verstilling. De wereld draait sneller door dan ooit en thuis willen we ontspannen, al dan niet in gezelschap, want er zijn immers ook steeds meer singles. Thuiswerkers worden met een boekje aangemoedigd om een solitaire break te nemen van de laptop; voor de kleintjes is ingenieus speelgoed bedacht dat erom vraagt smartphone of tablet weg te leggen. Veel van de ontwerpen zijn bovendien ‘onaf’. Dat wil zeggen: gebruikers worden uitgenodigd om er een eigen draai aan te geven. Soms letterlijk, zoals zelf gekleurde petflessen verzamelen voor een feestelijke slingerlamp. Maar soms is het ontwerp slechts een poging om de fantasie te prikkelen met puntige verhalen bij de thee.”