Elke maand laat Theo Ploeg zijn licht schijnen over de laatste ontwikkelingen in tech – en vooral wat het met ons doet. Vandaag: waarom we technologie moeten omarmen. En wat we daarbij kunnen leren van de Unabomber.
“The most human thing about us, is our technology”
Marshall McLuhan, mediatheoreticus
“De mensheid is de grootste vernietigende kracht op aarde. Die vernietiging moet ik tegengaan”, zegt acteur Frans Dierens tijdens de voorstelling die het Vlaamse theatergezelschap Laika afgelopen weekend speelde op het Heerlense Cultura Nova festival. Dierens kruipt er in de huid van Ted Kaczynski. De Unabomber. Hij pleegde een reeks aanslagen met bombrieven tot hij in 1996 werd opgepakt. Zijn bombrieven maakten uiteindelijk drie dodelijke slachtoffer en vele gewonden. Afgelopen juni stierf hij in zijn cel.
Kaczynski was naast een briljant wiskundige een eenling die moeite had met sociaal contact. Een groot deel van zijn volwassen leven bracht hij door in een hut zonder elektriciteit of stromend water midden in de bossen van Montana. Daar schreef hij zijn Industrial Society and Its Future. Een manifest dat in 1995 gepubliceerd werd door The New York Times en The Washington Post. Hij betoogt er dat technologie onze menselijke vrijheid uitholt. Technologie is een zeer krachtige sociale kracht, schrijft Kaczynski: eerst biedt nieuwe technologie allerlei voordelen, daarna verandert ze onze maatschappelijke structuur en knecht ze ons. Ondanks zijn wandaden kreeg zijn manifest veel navolging en lof.
Elon Musk en Yuval Harari
Een belangrijk deel van zijn manifest is een interessante mengeling van Martin Heideggers technologie-kritiek en Marshall McLuhans mediatheorie. In lijn met beide denkers ziet Kaczynski technologie als een systeem, een manier van denken én doen, gangbaar geworden vanaf de industriële revolutie. Het andere deel van zijn manifest is een aanklacht tegen ‘links’; de groep mensen die het systeem van technologie in stand houdt door geen oog meer te hebben voor het individu, enkel voor het collectief. Leest als één van de complottheorieën die tegenwoordig rondzwerven.
Hoe omstreden dan ook, Kaczynski’s technologie-kritiek is nog steeds actueel. In het huidige debat rond kunstmatige intelligentie komt deze terug in de open brief die het Future of Life Institute publiceerde over de gevaren van AI. Daarin wordt gepleit voor het stopzetten van de ontwikkeling van AI totdat de lange termijneffecten in kaart zijn gebracht. Onder de ondertekenaars bevinden zich Elon Musk, Steve Wozniak en Yuval Noah Harari. Volgens de brief vormt AI een grote bedreiging voor de samenleving en de mensheid.
Industriële revolutie
De brief krijgt veel kritiek. Vooral uit wetenschappelijke kring. De voornaamste kritiek komt van hoogleraar taalkunde Emily M. Bender. Zij deed onderzoek waarop de brief zich baseert, en meent dat haar bevindingen verkeerd worden gebruikt. Bender constateert dat AI-taalmodellen vooral schade aanrichten binnen de huidige onderdrukkende systemen. Volgens haar gaat het niet zozeer om de macht die AI gaat krijgen, maar over de “…concentratie van macht in de handen van mensen, over het reproduceren van onderdrukkingssystemen, over schade aan het informatie-ecosysteem en over schade aan het natuurlijke ecosysteem.”
Kortom: het gaat niet om AI als technologie op zichzelf, maar om de bestaande technologische systemen waar AI onderdeel van wordt. Die systemen zouden we kritisch onder de loep moeten nemen, in plaats van simpelweg AI, of welke andere nieuwe technologie, wegzetten als gevaarlijk. Ted Kaczynski zou instemmend meeknikken. Al is er voor hem slechts een oplossing: de totale vernietiging van de technologische samenleving.
Daarmee toont hij zich slachtoffer van wat hij zelf zo intens haat: de objectivering van alles die zo kenmerkend is voor de industriële revolutie. We zouden juist het tegenovergestelde moeten doen. Laten we technologie omarmen en begrijpen, de onderdrukkende systemen ontmantelen en zo een betere wereld bouwen.
Keep on digging…
- Het manifest Industrial Society and Its Future van Ted Kaczynski is hier te lezen: kaczynski2.pdf (editions-hache.com)
- Outsider van Laika is op verschillende plekken in Nederland en België te zien, voor speeldata zie: Outsider – Laika
- Dit artikel bij Vice geeft een goede inkijk in de open brief van het Future of Life Institute: The Open Letter to Stop ‘Dangerous’ AI Race Is a Huge Mess
- Project Unabom is de meest uitgebreide podcast over het leven van Ted Kaczynski (via Apple)
Theo Ploeg experimenteert met zijn eigen Studio Hyperspace met speculative design en is als design socioloog verbonden aan Maastricht Institute of Arts. Zie www.theoploeg.net