Elke maand wordt de kunstmatige intelligentie ChatGPT van Open AI ondervraagd over een actueel onderwerp in design. Want door de toenemende mogelijkheden van beeldgeneratoren als Dall-E of tekstprogramma’s als ChatGPT moet ook de ontwerpwereld zich verhouden tot artificiële intelligentie. Dan kun je maar beter weten wat AI wel en niet kan, toch? En wat het eigenlijk vindt van design?
De aftrap is een test in designhistorie: wat is Dutch design? Met als slotvraag natuurlijk: welke impact zal kunstmatige intelligentie hebben op de Nederlandse ontwerppraktijk? De bijbehorende beelden zijn gegenereerd door de gratis beeldgenerator AI Greem.
Om te beginnen, wat is Dutch design?
ChatGPT: “Dutch design verwijst naar de ontwerpesthetiek die in het begin van de 20e eeuw in Nederland is ontstaan en sindsdien internationaal is erkend. Het wordt gekenmerkt door eenvoud, functionaliteit en een focus op innovatie en experiment.”
“Dutch design omvat een breed scala aan gebieden, waaronder grafisch ontwerp, industrieel ontwerp en architectuur. Enkele van de bekendste Nederlandse ontwerpers zijn Gerrit Rietveld, Piet Zwart en Wim Crouwel. De laatste jaren wordt Nederlands design ook geassocieerd met duurzaamheid en milieubewustzijn. Dit heeft geleid tot de opkomst van een nieuwe golf van ontwerpers die zich richten op het creëren van producten en systemen die zowel esthetisch aantrekkelijk als milieuverantwoord zijn.”
Waarom is Dutch design nu minder relevant dan pakweg tien jaar geleden?
“Dutch Design staat bekend om zijn minimalistische en functionele ontwerpen, met een nadruk op innovatie, duurzaamheid en experimentele materialen en technieken. Typische kenmerken zijn eenvoudige vormen, heldere kleuren, het gebruik van negatieve ruimte en een sterke grafische vormgeving.”
“Het was in de jaren ’90 en ’00 zeer invloedrijk en relevant in de ontwerpwereld, vooral vanwege zijn nieuwe en frisse benadering van ontwerp. Dutch Design werd gezien als een nieuwe golf van modernisme, waarbij de focus lag op functionaliteit en het gebruik van innovatieve materialen en technieken, in plaats van het eerdere esthetische formalisme.”
“Echter, de laatste tien jaar is het belang van Dutch Design verminderd. Dit is deels te wijten aan de toegenomen globalisering en de verspreiding van ontwerptrends over de hele wereld, waardoor de invloed van Dutch Design minder uniek en relevant is geworden. Ook zijn er andere ontwerpstijlen ontstaan die meer nadruk leggen op emotie en beleving in plaats van strikte functionaliteit, waardoor Dutch Design minder aansluit bij de huidige ontwerptrends.”
“Daarnaast is er een tendens in de ontwerpwereld om meer diversiteit en inclusiviteit te bevorderen, waarbij ontwerpers zich richten op het creëren van ontwerpen die toegankelijk zijn voor een breed scala aan mensen en culturen. Dit kan soms in contrast staan met de typische minimalistische en functionele ontwerpen van Dutch Design, die zich richten op een meer Westerse esthetiek.”
“Kortom, terwijl Dutch Design een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de ontwerpwereld in het verleden, is het minder relevant geworden in de huidige ontwerptrends, die zich meer richten op diversiteit en inclusiviteit.”
Wat zijn dan de dominante trends in Dutch design sinds 2015?
“Er zijn verschillende dominante trends geweest in het Nederlandse ontwerp sinds 2015. Hier zijn enkele van de belangrijkste:
Duurzaamheid: In lijn met de wereldwijde aandacht voor milieuvriendelijkheid en duurzaamheid, hebben Nederlandse ontwerpers zich gericht op het maken van producten en ontwerpen die zowel mooi als duurzaam zijn. Er is bijvoorbeeld een groeiende trend in het gebruik van gerecyclede en biologisch afbreekbare materialen.
Minimalisme: Een trend die al langer aanwezig is in de Nederlandse ontwerpcultuur, maar die nog steeds dominant blijft, is minimalisme. Nederlandse ontwerpers streven naar eenvoudige, strakke lijnen en minimale decoratie, waarbij de focus ligt op functionaliteit en esthetiek.
Experimenteel: Tegelijkertijd zijn veel Nederlandse ontwerpers niet bang om risico’s te nemen en te experimenteren met nieuwe materialen, technieken en concepten. Dit heeft geleid tot een aantal zeer innovatieve en unieke ontwerpen.
Ambachtelijk: In reactie op de globalisering en massaproductie, is er een groeiende waardering voor ambachtelijkheid en vakmanschap in het Nederlandse ontwerp. Ontwerpers gebruiken traditionele technieken en materialen om unieke en persoonlijke producten te creëren.
Technologie: Nederlandse ontwerpers zijn vaak voorlopers op het gebied van technologie en innovatie, en dit is de afgelopen jaren zeker zo gebleven. Ontwerpers experimenteren met nieuwe technologieën zoals 3D-printen en virtual reality om nieuwe producten en ervaringen te creëren.”
Wat zal de impact zijn van artificiële intelligentie op Dutch design?
“Artificial intelligence (AI) zal naar verwachting een steeds belangrijkere rol gaan spelen in Dutch design. Dutch design is altijd bekend geweest om zijn functionaliteit, minimalistische esthetiek en het gebruik van duurzame materialen. Met de opkomst van AI en geavanceerde technologieën kunnen ontwerpers nieuwe manieren ontdekken om deze principes toe te passen en te verbeteren.”
“Een van de belangrijkste toepassingen van AI in Dutch design is het vermogen om enorme hoeveelheden data te analyseren en te gebruiken om ontwerpen te optimaliseren. Bijvoorbeeld, ontwerpers kunnen AI gebruiken om te voorspellen welke kleuren en materialen het meest waarschijnlijk populair zullen zijn bij consumenten, zodat ze producten kunnen maken die beter aansluiten op de vraag. AI kan ook worden gebruikt om te helpen bij het ontwerpen van meer ergonomische en duurzame producten door het simuleren van menselijke bewegingen en het analyseren van de impact van verschillende ontwerpkeuzes op de levensduur van het product.”
“Een ander gebied waarin AI een belangrijke rol kan spelen, is bij het creëren van gepersonaliseerde ontwerpen die aansluiten bij de individuele wensen en behoeften van consumenten. AI kan worden gebruikt om gegevens over gebruikersvoorkeuren te analyseren en op basis daarvan op maat gemaakte producten te creëren die voldoen aan specifieke behoeften van klanten. Ook kan AI worden gebruikt om aanbevelingen doen voor verbeteringen en optimalisaties voor de gebruikerservaring. Dit wordt gedaan met behulp van machine learning-algoritmen die in staat zijn om patronen te herkennen in grote hoeveelheden gegevens. Hierdoor kan AI designers helpen bij het ontwerpen van producten en diensten die beter aansluiten op de behoeften van gebruikers.”
“Over het algemeen kan AI designers helpen om sneller en effectiever te ontwerpen door hen te voorzien van waardevolle inzichten en mogelijkheden voor automatisering. Het is echter belangrijk om te onthouden dat AI geen vervanging is voor de creativiteit en menselijke intuïtie die nodig zijn bij het ontwerpen van geweldige producten en diensten.”
Tot slot, wat is de grootste bedreiging van Ai voor ontwerpers?
“Als taalmodel kan ik geen persoonlijke meningen hebben, maar ik kan wel een antwoord geven op je vraag op basis van de huidige kennis en inzichten.”
“Een van de grootste dreigingen die AI vormt voor ontwerpers is dat AI-technologieën kunnen worden gebruikt om ontwerpen op grote schaal te genereren, waardoor het moeilijker kan worden om unieke, op maat gemaakte ontwerpen te maken. Dit kan leiden tot een gebrek aan diversiteit en originaliteit in ontwerpen en kan de waarde van het werk van ontwerpers verminderen.”
“Bovendien kunnen AI-systemen ontwerpen creëren die er visueel aantrekkelijk uitzien, maar niet noodzakelijk functioneel zijn of voldoen aan de behoeften van gebruikers. Het is belangrijk voor ontwerpers om te begrijpen dat AI-tools slechts hulpmiddelen zijn en dat menselijke expertise nog steeds essentieel is bij het ontwerpen van effectieve en waardevolle producten.”
“Een andere potentiële dreiging is dat AI-systemen de menselijke besluitvorming kunnen beïnvloeden en vooroordelen kunnen versterken. Als ontwerpers gebruikmaken van AI om beslissingen te nemen over bijvoorbeeld kleurenschema’s, kunnen deze systemen onbedoeld impliciete vooroordelen bevatten. Ontwerpers moeten zich bewust zijn van deze mogelijkheid en hun best doen om deze vooroordelen te voorkomen.”
“Over het algemeen is het belangrijk voor ontwerpers om de mogelijkheden en beperkingen van AI-technologieën te begrijpen en deze te gebruiken als hulpmiddel om hun werk te verbeteren, in plaats van te vertrouwen op AI als een vervanging voor menselijke creativiteit en expertise.”
Wat vindt DesignDigger hiervan?
AI is vooralsnog een soort slimme rekenmachine, ook als het beelden of teksten genereert. Het ‘berekent’ als het ware de kans welk woord na een ander woord komt door het scannen van grote hoeveelheden ingevoerde teksten; de ‘prompt’ of leidraad is daarbij bepalend voor de selectie van de woorden. Op eenzelfde manier genereert AI nieuwe beelden aan de hand van enorme datasets van bestaande beelden. Je zou dannpok kunnen zeggen dat AI als een soort Wikipedia fungeert waarin een dwarsdoorsnede van het gemiddelde van de vox populi wordt weergegeven. Dus als AI zegt dat Dutch design “minder relevant [is] geworden in de huidige ontwerptrends, die zich meer richten op diversiteit en inclusiviteit”, dan is dat vooral een gangbare opvatting over Dutch design en wat nu actuele thema’s zijn. Niets nieuws, niets verrassends. En als de prompt “A Rietveld chair designed by an algorithm” een soort mid century modernism oplevert, dan zegt dat vooral iets over welke beelden blijkbaar het meest gangbaar zijn bij een zoekopdracht naar Rietveld stoelen. (opvallend: geen primaire kleuren dus!). Kortom, AI levert vooralsnog wat de doorsnee persoon zou leveren. Dat kan weliswaar waardevolle informatie zijn. Maar creatief is het niet.