Wie denkt dat alleen in Nederland de verbouwing van musea een hoofdpijndossier is vol overschreden budgetten en uitgestelde deadlines en vertragingen, hoeft voor een reality check slechts een slechts een uurtje de grens over. De verbouwing van Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen – veelal afgekort tot KMSKA – duurde maar liefst zeventien jaar. Maar nu is het ontwerp van het Nederlandse KAAN Architecten dan eindelijk voltooid.
Uitgangspunt in het ontwerp van KAAN Architecten is een scherp contrast tussen oud en nieuw, zonder dat het tot een clash komt. De bestaande tentoonstellingsruimtes zijn waar mogelijk in hun oude luister hersteld; de uitbreidingen zijn juist raciaal modern en voorzien daarmee in een compleet andere beleving. De twee verschillende stijlen en tijdselementen vormen samen één wervelend geheel.
Gefilterd daglicht door geometrisch grid
Het KMSKA gebouw uit de 19e eeuw is een klassiek ‘daglichtmuseum’ en leent zich vooral voor het tentoonstellen van schilderijen. Denk aan de Rubens en Van Dyck zalen. Met de nieuwe expositieruimtes heeft KAAN meer vrije volumes toegevoegd voor het tonen van andere kunstvormen – van video en design tot fotografie en ruimtelijke installaties. Deze zalen zijn geplaatst in de oude binnenhoven. De architectonische blikvanger zijn de gefragmenteerde glazen plafonds met een strak geometrisch grid waar gefilterd daglicht doorheen valt.
Tijdens de 20e eeuw onderging het gebouw veel fundamentele veranderingen in de lay-out, waardoor de oorspronkelijke looproutes en de verbinding met de stad telkens werden gewijzigd. Het gebouw was min of meer dichtgeslibd. De complete renovatie hersteld de overzichtelijke ruimtelijkheid en de statige grandeur. De oorspronkelijke kleuren, materialen en routing in de historische hallen zijn door de architecten zelfs benadrukt. Bezoekers lopen door een enfilade van tentoonstellingsruimten in donkerroze, groen en rood; hoge deuren, portalen en lambriseringen zijn uitgevoerd in zwaar eikenhouten en de weelderige plafondornamenten in pleisterwerk geven een tijdloos gevoel. Veel hout- en pleisterwerk moest opnieuw worden gemaakt, waardoor het museum als nieuw oogt.
Verticaal museum in helderwit
Tegelijkertijd verrijst, verscholen in het hart van het oude gebouw, een nieuw verticaal museum als een volledig autonoom geheel gebouwd binnen de vier oorspronkelijke patio’s. Toegang tot deze contrastrijke nieuwbouw is subtiel met smalle trappen en onverwachte entrees. Met helderwitte tentoonstellingshallen, verborgen kamers, lange trappen, verreikende zichtlijnen en wisselende gradaties van daglicht, stippelt het nieuwe museum een route uit vol verrassende verticale ervaringen. Overal waar de nieuwe uitbreiding de massieve massa van het museum snijdt, zijn subtiele marmeren mozaïeken gelegd, in navolging van de materialiteit van het elegante 19e-eeuwse museum.
De komende maanden worden de kantoren afgerond en de kunst geplaatst. De officiële opening van het KMSKA is later dit jaar.
