All

De nederzetting op de nieuw aangelegde natuureilanden Marker Wadden is begin juli geopend. Het bouwen van een nederzetting, dat neigt naar de nostalgie van de Wederopbouw en lonkt naar het avontuur van een Marskolonie. De architectuur van ZieglerBranderhorst doet inderdaad soms buitenaards aan, vooral de uitkijkhut als een robot en de uit het duin opstijgende windmolen. Tegelijkertijd is de nederzetting net zo zelfvoorzienend als een buitenaardse kolonie. Het is het eerste off-grid eiland van Nederland en moet in haar eigen water, warmte en elektriciteit voorzien.

Het Haveneiland is het enige te bezoeken Marker Waddeneiland

Scherp gesneden volumes met een karakteristiek silhouet

Wie met de veerboot aankomt op de kade van het Haveneiland – het enige te bezoeken eiland van de Marker Wadden – wandelt via een langgerekte weide, langs de havenkom, richting de kern van de nederzetting. Daar vind je in hoekige houten gebouwen een informatiecentrum, horeca, onderzoeksfaciliteiten en vier eilandhuisjes die Natuurmonumenten voor recreatie verhuurt. Opdrachtgever Natuurmonumenten gunde de bouw van de nederzetting aan ZieglerBranderhorst stedenbouw en architectuur. Het stedenbouwkundige plan is van Palmbout Urban Landscapes i.s.m. Frits Palmboom. Het Rotterdamse bureau van Franz Ziegler heeft voor de familie van veertien gebouwtjes een architectonisch idioom ontwikkeld: “Een ‘geheimzinnige verwantschap’ tussen scherp gesneden volumes met een karakteristiek silhouet, verticale lattengevels van onbehandeld lariks en schoorstenen annex lichtkoepels. Daglicht, haardvuur en geïntegreerde meubels zorgen voor een warme beschutte binnenwereld in contrast met de natuurlijke elementen buiten.” Inspiratie hiervoor vond Ziegler in het naar zijn zeggen fenomenale project Sea Ranch in Californië.

Het informatiecentrum, horeca, onderzoeksfaciliteiten en vier eilandhuisjes zijn per schip naar het eiland vervoerd.

Duurzame theorieën in praktijk gebracht

De houten gebouwen zijn op het vasteland gebouwd en per schip vervoerd naar de Marker Wadden, om de natuur zo min mogelijk te verstoren. Op het off-grid eiland is een warmtenet aangelegd met een centrale warmteopwek. Het water in dit warmtenet wordt zo veel mogelijk met zonne-energie (door gloeispiralen in de waterbuffers) verwarmd. Voor elektriciteit zijn zonnepanelen op de daken geplaatst. ’s Winters en op langdurig bewolkte dagen wordt het energieverbruik beperkt en zijn er accu’s met opgeslagen overtollige zonne-energie.

Het meest fantastische vernuft zit verscholen in een duin. Een ‘slapende’ windmolen steekt bij wind, in de nacht, automatisch zijn kop op en klapt uit om wind te vangen. Na gedane arbeid trekt hij zich weer terug in het duin. 

De windturbine zakt weg in het duin en komt ‘s nachts automatisch omhoog
(foto: Peter de Winter)
Video van de aanleg van de circulaire nederzetting
Uitkijktoren Steltloper op hoge poten

Uitkijktoren Steltloper

Een volgende kekke eyecatcher is de uitkijktoren. Deze Steltloper staat op geknikte poten en brengt je twaalf meter de hoogte in. Dat is heel wat, op die platte plaat, en geeft je een gevoel van de kapitein van een hoge ‘walker’ uit  Star Wars. Deze uitkijktoren en de vogelkijkhutten op het eiland zijn in een eerder stadium ontworpen door Vista landschapsarchitectuur

Houten driemasters en prefab houten gebouwen (foto: Theo Baart)

Per schip vervoerd prefab gebouw

Architect Franz Ziegler koos voor veertien kleine gebouwen, omdat die beter in het landschap passen dan één groot gebouw. Het gebruikte hout (lariks voor de gevels, douglas voor de balken) komt uit het reguliere bosbeheer van opdrachtgever Natuurmonumenten zelf. Prefab modulaire bouw maakt de gebouwen gemakkelijk te demonteren en te hergebruiken. De circulaire en geprefabriceerde gebouwen zijn op het vasteland gebouwd en per schip naar de locatie vervoerd.

Opmerkelijke inzet van IKEA

Voor de vloeren is een pigmentloze marmoleum-vloer van Forbo Flooring uit Krommenie gekozen. Deze vloer is CO2 neutraal geproduceerd en gemaakt van hernieuwbare en natuurlijke materialen zoals lijnolie, jute en houtmeel. Een onverwachte keuze is die voor meubels van IKEA. Deze Zweedse woongigant maakt producten van onder andere duurzaam katoen, linnen, onbehandeld hout en rotan. De keukenkasten zijn gemaakt van gerecyclede petflessen.

IKEA zal de inrichting van de eilandhuisjes zelf onderhouden met het doel de levensduur van de meubels te verlengen. Dit is in lijn met de ambitie van IKEA in 2030 100 procent circulair te zijn. Dat betekent dat over tien jaar alle Billy’s en Klippans circulair ontworpen zijn en alleen uit hernieuwbare of gerecyclede materialen mogen bestaan.

Vakantiehuisje van Natuurmonumenten op de Marker Wadden, te boeken bij Landal

Wadbewoner voor een nacht

De nederzetting is hiermee een klein zelfvoorzienend dorp. Je kunt een paar nachtjes in dit dorp logeren door een huisje te boeken bij Natuurmonumenten. Het is een dusdanig geslaagd project dat 30 april 2021 de eerste mogelijkheid is. Een permanente bewoner van de nieuwe wadden is al gespot; het is een mol. Hoe die mol daar gekomen is blijft een mysterie. Naar verwachting komen er ook bevers, otters en wellicht reeën. Zij zijn al eerder van het vaste land naar de ‘oude’ waddeneilanden overgestoken.