VR biedt ongekende mogelijkheden voor makers. Van het vergroten van empathie tot een interactieve reis door intimiderende subculturen. Ook voor het publiek worden VR-ervaringen steeds toegankelijker. Zo kun je de komende weken op diverse festivals kennis maken met VR. DesignDigger zet ze op een rijtje. “Het is echter dan echt, zeg maar.”

The Saga of Sage

Amsterdam Dance Event, 18-22 okt

The Saga of Sage is – de naam zegt het als – een verhalende reis met het fictieve personage Sage, die reist van planeet naar planeet. Daar ontmoet je telkens nieuwe personages en beleef een twintig minuten durend verhalend concert. De saga is opgebouwd uit verschillende missies. In de Melkweg gaat tijdens ADE de eerste in première. In Mission 1 reis je door een bevroren wereld, begeleid door muziek van het Berlijnse elektro-akoestische collectief Brandt Brauer Frick.

Naast een unieke beleving van muziek, design en film wil het ook een dieper thema aankaarten, namelijk wat betekent ‘thuis’ voor jou”, zegt Avinash Changa van We Make VR, dat de experince maakte met regisseur Robin Coops. “Nu de aarde misschien onbewoonbaar wordt en meer en meer verdeeld raakt door geweld, polarisatie en politiek – waar horen wij thuis? Wat betekent het begrip thuis in een tijd van toenemende globalisering, groeiende crisis van oorlogs- en klimaatvluchtelingen, en toenemende verlangens en mogelijkheden van interplanetaire ruimtereizen?”

My Imaginary Friend

Cinekid Festival 15-29 okt

My Imaginary Friend is een ontroerende vr-ervaring voor volwassenen én kinderen van virtual storyteller Steye Hallema en staat op het Cinekid Festival in Amsterdam Het ontroerende verhaal gaat over de 8-jarige Daniel, een dromerige jongen die onlangs zijn moeder verloor. Om grip te krijgen op zijn emoties verzint hij een denkbeeldige vriend, de player van de ervaring.

Bijzonder aan deze productie is het first person perspective, vertelt Hallema. “Je kijkt dus niet naar anderen maar bent zelf actief deelnemer. Jij helpt Daniel zijn angst te overwinnen. Bij gewone games waarin je als speler de hoofdrol speelt is het vaak lastig om je in te leven met de andere karakters, zoals je dat wél kunt met de hoofdrolspeler in een gewone film. Maar als je als player de denkbeeldige vriend bent van de hoofdpersoon, bouw je wel die bijzondere band op die ander.”

My Imaginary Friend was genomineerd voor een Gouden Kalf op het Nederlands Filmfestival. Een van de bijzondere kwaliteiten waarin VR volgens Hallema verschilt van traditionele film is dat je geen kijker maar deelnemer bent. “Als player ben je onderdeel van het verhaal en kun je het verloop ervan beïnvloeden, al is het nu nog vaak maar ten dele. De handelingen die je als player uitvoert tijdens de ervaring hebben daarom een veel krachtigere dramatisch en zelfs emotionele impact. Als je Daniel hebt geholpen om zijn demonen te bevechten, dan geeft dat ook echt een gevoel van blijdschap. Je voelt een diepe band met dit fictieve karakter.”

Wave – Bart Hess

Dutch Design Week, 21-29 okt

Wave is een film van digital designer Bart Hess waarin je een danser vanuit verschillende invalshoeken en op meerdere momenten in tijd bekijkt. Door het vertragen en versnellen van de bewegingen en andere digitale effecten wordt de chronologie en daarmee de beleving van tijd gemanipuleerd. In deze 360 graden dansfilm zie je hoe het lichaam van een danser voortdurend verandert door het herschikken van frames. Hess: “Je ziet dezelfde danser op verschillende momenten op verschillende plekken om je heen. Dat geeft een bijzonder psychedelisch effect. Het is hyperrealistisch en tegelijkertijd bevreemdend.”

Bart Hess maakt films, foto’s en performances waarin hij de realiteit oprekt door buitenissige materiaalexperimenten of special effects. Hij brak door met foto’s van lichamen waarin de huid en lichaamsdelen zijn gemanipuleerd. Zo lijkt een huid op kleurrijke zeepbellen of krijgt een damesbeen de voet van een dier. Het gebruik van VR biedt hem ongekende nieuwe mogelijkheden in het manipuleren van de werkelijkheid. “Bij foto of film ben ik altijd beperkt door het tweedimensionale kader. Met VR kan een bewegend beeld maken dat overal om je heen en kan veranderen als je even wegkijkt. Tegelijkertijd heb ik een bepaalde regie over het eindbeeld die ik bij live-performances niet heb. Het is echter dan echt, zeg maar.”

Ook biedt VR ongekende mogelijkheden in het oproepen van intimiteit. “Bij een dansfilm kun je met VR veel dichterbij komen dan wat in een theatervoorstelling mogelijk is. Je kunt ook heel snel in- of uitzoomen wat een claustrofobisch effect geeft. Je kunt tijd versnellen of vertragen met slow motion. En daarbij dan weer tegelijkertijd inzoomen. Of de tijd oprekken. Dat een persoon links uit beeld gaat en direct rechts weer verschijnt.” Hess had daardoor “ontzettende fomo” tijdens het maakproces. “Al die keuzes, ik had er stress van. VR begeeft zich ergens tussen film en een performance in. Tegelijkertijd is het iets heel nieuws.”

Empereur & Traversing the Mist

Doclab, 8-19 nov

DocLab is het nieuwe-mediaprogramma van het IDFA (8 t/m 19 november). VR-ervaringen zijn al jaren een belangrijk onderdeel van dit innovatieve programma onderdeel van het documentairefestival. Een VR-film die eruit springt dit jaar is Empereur, een waargebeurd verhaal waarin je als kijker op indringende manier ervaart hoe het contact tussen en vader en dochter bemoeilijkt wordt door een hersenbloeding van de vader, die afasie heeft. Afwisselend wordt je meegenomen naar de frustratie van de dochter die maar niet kan doordringen tot haar vader. Tegelijkertijd reis je mee door de fragmentarische en mistige ervaring van de werkelijkheid van de vader. De zwart-wit beelden zijn sfeervol en prachtig maar ook ingetogen en broos. Empereur was onderdeel van de officiële selectie voor het filmfestival van Venetië.

“Wat razendknap is aan deze ervaring is hoe afasie invoelbaar wordt gemaakt door een wereld die letterlijk afbrokkelt”, zegt DocLab-programmeur Caspar Sonnen. “Ook hoe er gewisseld wordt tussen het perspectief van de vader en de dochter is heel knap. En ondertussen blijf je jezelf doordat je door deze wereld loopt zoals je ook fysiek door de ruimte rondloopt. Af en toe zelf moet je ook kleine handelingen verrichten.”

Op een heel andere manier indringend is Traversing the mist van de Taiwanese maker CHOU Tung-Yen. Sonnen: “Traversing the Mist opent een wereld die voor veel mensen ongemakkelijk of intimiderend is, in dit geval de gaysauna.” In een schemerige en stomende omgeving duiken vage maar duidelijk naakte mannenfiguren op die naar jou staren of je negeren. Soms ogen de mannen sensueel, soms geil en dan weer verlegen. Terwijl je door de ruimtes wandelt, ervaar je zowel de intimiteit als eenzaamheid van een gay sauna. “Je bent er wel maar toch ook niet, want door de vr-bril blijf je een buitenstaander.”

Een extra laag aan de ervaring is de aanwezigheid van andere deelnemers die ook in-real-life in dezelfde ruimte als jou staan met een vr-bril op. “Het spel van kijken en bekeken worden, is daardoor nog spannender. Bovendien, een VR-bril is ook een beetje een blinddoek. Op een heel gelaagde en ook smaakvolle manier maak je zo kennis met de ambiguïteit van een subcultuur.”