“Zou het niet geweldig zijn als jij een huis ontwerpt én ook maakt?”, zegt de modeontwerper Amber Jae Slooten (1993). “Daar droom ik eerlijk gezegd wel eens van”, antwoordt productontwerper Audrey Large (1994). “Er worden al gebouwen geprint van beton dus in principe zou het ook van bioplastic moeten kunnen.” Hoewel de Franse ontwerper pas vier jaar is afgestudeerd in productontwerp aan de Design Academy, klinkt de vraag volstrekt normaal. In de virtuele wereld waarin deze twee twintigers zich begeven bestaan er immers nauwelijks grenzen aan hun werk. Large maakt meubels die weliswaar met 3D-printers worden gerealiseerd maar onmiskenbaar een digitale oorsprong hebben. Amber Jae Slooten is oprichter van The Fabricant, het eerste digitale modehuis van Nederland met veertig medewerkers. De collectie bestaat niet uit zijden jurken of hoody’s van dik  katoen maar virtuele creaties van pixels en algoritmes. Deze virtuele kleding kan uitsluitend online worden gedragen.

Voor de expositie UFO – Unidentified Fluid Other in NXT Museum in Amsterdam hebben Large en Slooten een gezamenlijke installatie gemaakt. In de midden zaal van dit museum voor nieuwemediakunst staat een metershoog sculptuur van Large. Eromheen hangt in een ronde catwalk een tiental tv-schermen waarop bezoekers zichzelf zien in mode van The Fabricant. De virtuele kleding wordt met een filter over een cameraopname van jezelf gelegd, waardoor het lijkt alsof je fysiek in een videogame bent, deels als je zelf en deels als een ander persoon.  

Lees de preview van UFO – Unidentified Fluid Other in NXT Museum in Amsterdam: Avatars en virtuele mode in NXT Museum op eerste expositie over metaverse

Genderneutraal

De tentoonstelling UFO onderzoekt hoe we tegenwoordig steeds vaker een alternatieve identiteit aannemen op het internet. Exact daarover gaat het werk van Slooten. “Mode is een van de belangrijkste manieren om onze persoonlijkheid uit te drukken. Waarom zou dat niet online kunnen met digitale creaties? Een steeds groter deel van ons leven speelt zich online af, of dat nou gamen is of een zakelijk zoomgesprek.” Sterker nog, het internet biedt oneindig veel mogelijkheden om uit te drukken wie je bent of wilt zijn. Zo was de laatste collectie van The Fabricant genderneutraal. “Zelfs een paarse huidskleur is online helemaal niet raar.”

Audrey Large ontwerpt haar vazen, schalen en tafels weliswaar ook op de computer maar stuurt deze bestanden door naar een van de twintig 3D-printers in haar Rotterdamse studio. Daarmee fabriceert ze meubels van hoogwaardig bioplastic die er door hun curieuze glans uitzien als gestolde computeranimaties met futuristische vormen. Door de gelikte maar ook grillige uitstraling is nauwelijks te zien wat voor functie ze nou eigenlijk hebben. Alsof deze meubels uit een parallelle werkelijkheid komen, ergens tussen on- en offline. “Mijn objecten lijken op gebruiksvoorwerpen uit het dagelijks leven maar zien er tegelijkertijd volstrekt anders uit met een rare kleur en afwijkend oppervlak. Kortom, ze voelen anders aan en gedragen zich anders. Dus wat zie je dan eigenlijk? En wanneer begint het ongemak?”, zegt Large over haar werk. “Deze spanning tussen mens en object, daar speel ik mee.”

Digitale pioniers

Dit spel met analoge en digitale beelden is volgens Slooten de essentie hun beider werk. “Alleen is jouw werk is fysiek en vragen mensen zich af: waarom ziet het er zo digitaal uit? En ons werk is puur digitaal waarbij mensen zich afvragen of het ook echt bestaat.” Large reageert lachend: “Grappig dat je ‘echt’ zegt. Want iets wat digitaal is, bestaat toch ook echt. Het bestaat alleen in een andere hoedanigheid. Nu onze digitale en fysieke wereld steeds meer met elkaar verweven raken, zal ook deze tegenstelling tussen analoog en digitaal steeds meer verdwijnen.” Slooten haakt meteen aan: “Je ziet nu al dat gaming groter is dan de filmindustrie. Tijdens de coronapandemie zat iedereen de hele dag te zoomen en facetimen met collega’s en vrienden. Winkelen doen we al online. Straks geldt hetzelfde voor popconcerten en sportwedstrijden. Er wordt een nieuwe digitale wereld gebouwd en daar bouwen wij aan mee.”

Het interview met deze twee digitale pioniers vindt plaats bij The Fabricant aan de Amsterdamse bloemenmarkt. Het kantoor oogt meer als een startup dan als een modehuis. Er staan een paar lage sofa’s, een muur hangt vol memo’s en naaste en vergadertafel staat een flip-over bord. Op de tafels staan geen scharen en naaimachines maar enorme beeldschermen, glanzende laptops en tablets. Tegelijkertijd is The Fabricant opgebouwd als de reguliere modehuizen als Chanel of Nike. “Wij brengen ook nieuwe collecties uit, die vaak rond een concept zijn ontwikkeld.” Het aanbod van The Fabricant varieert van een paar digitale oorbellen van tien euro tot unieke items van wel tienduizend euro. Met een groot verschil: “Onze klanten kunnen het stuk dat ze kopen zelf aanpassen.”

‘De Coco Chanel van nu’

Het Financieele Dagblad noemde Slooten ‘De Coco Chanel van nu’ eerder dit jaar. “Wij willen een alternatief bieden voor een toxic modesysteem van vervuiling, overproductie en gekmakende marketing. De enige grondstoffen die wij gebruiken zijn data, wat toch minder vervuilend is.” A-merken als Timberland en Adidas behoren tot de klantenkring. Daarnaast verkoopt The Fabricant ook digitale creaties van andere ontwerpers. “Dat kan een kledingstuk zijn maar ook een digitale stof of sieraden, waarmee andere ontwerpers weer nieuwe combinaties kunnen maken. Een jong talent uit Dakar in Senegal heeft daardoor eindelijk dezelfde kans om te worden ontdekt als een ontwerper in Parijs.” Bovendien wordt zo het gesloten modesysteem waarbij een paar grote merken en influencers die de dienst uitmaken opengebroken, zegt Slooten. “Bij onze modeshows zit iedereen front row, thuis achter zijn computerscherm.” De laatste digitale show The Deep door Slooten voor The Fabricant staat gewoon op Youtube.

Large, die net als Slooten in 2019 een Dutch Design Award won als Young Talent in 2020, experimenteert eveneens met nieuwe podia voor haar werk. Zo hield ze tijdens corona-lockdown in 2021 de virtuele expositie Scale to Infinity in samenwerking met haar vaste designgalerie Nilufar in Milaan. “Ik heb bewust geen filmopnames gemaakt van een fysieke presentatie maar een nieuwe digitale wereld gebouwd met afwijkende regels en ervaringen. Daarin toonde ik mijn digitale ontwerpen die wachten op toekomstige materialisaties. Tegelijkertijd kon je ze met de muis roteren of van dichtbij bekijken, alsof het fysieke objecten zijn. Technologie biedt mij voortdurend nieuwe artistieke mogelijkheden.”

NFT’S

Naast creatieve vrijheid was voor Slooten ook duurzaamheid een belangrijke drijfveer om zich tot het digitale medium te beperken. Al tijdens haar studie aan de Amsterdamse modeopleiding AMFI, waaraan ze in 2016 afstudeerde, voelde ze een afkeer van het traditionele modesysteem. “De vervuiling, de overproductie, de hype. Ik wilde daar niet nog iets aan toevoegen.” Ze besluit zich te focussen op digitale ontwerpen. “Dat heeft mij veel overredingskracht gekost. Veel docenten begrepen niet wat ik deed of keken er zelfs op neer. Kleding die niet genaaid was, dat kon niks zijn.” Nu geeft ze les aan de AMFI, waar zelfs een hele afdeling voor digitale mode is. Voor deze  studenten geldt een stage bij The Fabricant als het summum. “Ik heb nooit zo hoeven vechten voor mijn werk”, zegt Audrey large, die in 2017 afstudeerde aan de Design Academy Eindhoven. “Daar wordt je juist uitgedaagd om te experimenteren en af te wijken van de gangbare paden. De mode-industrie is veel conservatiever en commerciëler vooral ook.”

Met een commercieel fingerspitzengefühl start Slooten in 2018 met twee zakenpartners The Fabricant. De doorbraak volgt al een jaar later met de eerste online-veiling van een digitale jurk in New York voor maar liefst negenduizend euro. Inmiddels kunnen de creaties eenvoudig worden gekocht als een NFT, een digitaal document waarin is vastgelegd wie de maker en bezitter ervan is maar ook hoeveel kopieën ervan zijn. “Wij brengen géén kleding uit om op je lichaam te dragen. We willen nooit onderdeel worden van dat dolgedraaide systeem. En van al die bezinning tijdens de coronapandemie, daar is toch niets meer van over. De enige manier om onze kleding te kopen is als een NFT.” Large voelt juist aarzeling om haar werk als NFT te verkopen. “Als ik mijn ontwerpen louter als computerfile verkoop –  en dus niet meer als fysiek object – verliest het zijn context. Als digitaal bestand voldoet het aan de verwachtingen die mensen daarvan hebben. Terwijl ik juist wil spelen met die verwachting. Om zo’n NFT dan alleen uit te brengen voor de verkoop voelt niet okee.”

Virtual fashion

In digitale mode gaan grote bedragen om; zo nam Nike vorig jaar het digitale modemerk RTFKT over voor maar liefst 33 miljoen euro. The Fabricant weet zich moeiteloos te onderscheiden met een unieke stijl van glitzy kleuren en sierlijke contouren. Dat onderscheid zit ‘m niet de speciale software of peperdure technologie, verzekert Slooten. “Het gaat erom hoe creatief je daarmee omgaat. Ook virtuele mode is een ambacht dat gevoel vereist voor kleur en proportie. Wij experimenteren met nieuwe materialen, zoals bont dat lijkt op pulserende internetkabels. Ook digitale kleding moet een mooie pasvorm hebben en mee vloeien met lichaamsbewegingen en zwaartekracht.”

Ook Large zoekt naar ambachtelijke kwaliteiten in haar werk. “Ik tast voortdurend de grenzen af van wat mijn 3D-printers nog aan kunnen. Er gaat ook voortdurend van alles mis. Plastic wat afbreekt, kleuren die door elkaar lopen. Ik heb me die techniek noodgedwongen eigen moeten maken. Na mijn afstuderen was dit de goedkoopste en meest toegankelijke manier om mijn ontwerpen te realiseren.” Hoewel haar werk veel autonomer is dan de virtuele mode van The Fabricant, kiest Large ervoor om in het domein van design te opereren. “Met mijn objecten roep ik vragen op over wat mij echt en nep vinden. Dat gaat nu eenmaal beter met alledaagse gebruiksvoorwerpen waar we heel vertrouwd mee zijn.”

UFO – Unidentified Fluid Other. NXT Museum in Amsterdam T/m 30 juni 2023.