All

Deze week overleed Thomas Eyck (59 jaar). De toekomst van zijn designlabel t.e. is nog onzeker. Maar de nalatenschap van de zelfbenoemde ‘designuitgever’ strekt in elk geval verder dan 248 collectiestukken die hij sinds 2007 verzamelde. Met aandacht voor ambachtelijk handwerk, ruwe grondstoffen en lokale productie verzette t.e. de bakens van productontwerp. Eycks rol daarbij was een unieke combinatie van curator, ondernemer, uitgever én criticus. Een keuze maken van de beste samenwerkingen tussen Eyck, ontwerper en fabrikant is bijna onmogelijk. Toch springen deze drie eruit. 

Lees ook het nieuwsbericht: Thomas Eyck, uitgever van smaakvol en ambachtelijk design, op 59-jarige leeftijd overleden

Flax Project – Christien Meindertsma (vanaf 2008)

Christien Meindertsma kreeg aanvankelijk opdracht kreeg om producten met touw te maken. Het dan nog aanstormende talent verdiepte zich eerst in de geschiedenis van het oorspronkelijke materiaal waarvan touw is gemaakt. Het project zou het startschot worden voor een jarenlang onderzoek naar de herkomst en betekenis van vlas – en zou feitelijk een aanjager worden voor de herwaardering van traditionele materialen.

“In de zeventiende eeuw werd touw onder andere gemaakt van vlas. Nederland en België waren destijds grote vlasproducenten. Die eeuwenoude traditie wil ik laten zien”, zei Meindertsma destijds over het project. Met traditionele productiemethodes en ambachtelijke vakmensen vervaardigde ze een serie eigentijdse producten van vlas. Theedoeken liet ze weven op de complexe weefmachines in het Textiellab van het Textielmuseum in Tilburg. Het grove touw voor een hanglamp werd vervaardigd door een ouderwetse touwslager; het hout voor het hangmechanisme komt uit de traditionele houtwerkplaats waar ook de replica van het VOC-schip Batavia werd gemaakt.

“Thomas is de een van de zeldzame producenten die ontwerpers de ruimte geeft om zo te experimenteren met ambachten”, aldus Meindertsma. “Mijn generatie is niet meer daarmee opgegroeid. Dat maakt deze manier van produceren voor mij zo interessant. Zeker nu veel van die ambachten op het punt van uitsterven staan. Terwijl er vaak een prachtig verhaal achter steekt. Zo’n touwslagerij bijvoorbeeld, die al generaties van vader op zoon wordt doorgegeven, dat moeten we koesteren.” Maar hoe uitgebreid de research ook is, de producten moeten van zichzelf mooi zijn. “Mensen moeten zo’n lamp van touw ook kopen als ze helemaal niet zijn geïnteresseerd in de geschiedenis van vlas”, vond Eyck.

Copper Collection – Aldo Bakker (2010)

Maak een serie producten van koper, dat was de enige opdracht die Aldo Bakker kreeg. Wat voor producten hij moest ontwerpen, en hoe deze er uit moesten zien, dat mocht hij helemaal zelf bepalen. Het resultaat is de Copper Collection, een collectie van zeven alledaagse producten. Dat wil zeggen: de functie is alledaags, de vorm is dat verre van. Een watergieter oogt als een ronde buis in de vorm van een muzieksleutel. Een kandelaar is feitelijk niet meer dan een platte lepel waarop een kaars op een metalen pinnetje wordt gespietst. Een sauspan lijkt op een glimmende damestas. Het zijn minimalistische producten die door de harmonieuze compositie toch een krachtig uitstraling hebben. Alles klopt.

Bijna een jaar kreeg  Bakker de tijd voor de Copper Collection. Een ongekende luxe in de designwereld, waar altijd een deadline lonkt (Milaan, DDW etc). Het tekent de innige band tussen Eyck en ‘zijn’ ontwerpers. Bakker: “Mijn ontwerpen zijn nooit een directe vertaling van een gedachte of concept. Het is een studie naar vorm, naar functie en naar materiaal. Hoe ver kan ik een vorm manipuleren, zodat er een functie aan een object kan worden gegeven? Met welke eigenschappen van dit materiaal moet ik rekening moet houden? Ik moet eerst los komen van al deze theorie om te kunnen genieten van het object zoals het is. Net zoals goede wijn moet rijpen en vlees moet besterven, zo hebben ook mijn ontwerpen tijd nodig.”

De tijdloze kannetje. De Copper Collection is vervaardigd met een hightech productie methode waarbij koper door middel van stroomgeleiding wordt gevormd. Maar belangrijker vond Bakker vooral het prachtige kleurenspel tussen het witte zilver, het bruine koper en de bijna zwarte soja van een soja kannetje. De Copper Collection liet zien dat ambacht ook een aanzet kan zijn tot innovatie.

Still Waters – Wieki Somers (2016)

Still Waters is een collectie van vijf vazen van Studio Wieki Somers, die naast Somers zelf bestaat uit Dylan van der Berg. Eyck. vroeg om een productcollectie rond het thema water. De keuze voor glas lag vervolgens voor de hand. “Glas oogt tenslotte als gestold water. Maar water is ook de bron van al het leven. Dat hebben we verbeeld met een bloem, die leeft dankzij het water in de vaas”, aldus Somers. De verstoorde omgang met de natuur loopt als een rode draad door de conceptuele maar ook functionele glascollectie, die naam Still Waters meekreeg. “In elke vaas zijn verborgen lagen te ontdekken, die schuren en kunnen verwonderen.” Maar zoals bij alle collectiestukken van Eyck: ook zonder dat verhaal moet elke vaas een mooi en interessant object zijn. “Elke vaas is een stilleven met diepe gronden. Daarom kun je er ook maar één bloem zetten.”

Het project was een exegese in materiaalgebruik, op de grens van fetisjisme. Voor elk van de vijf vazen is een verschillende procedés en glassoort toegepast, zoals kristal of laboratoriumglas. Uiteindelijk moest daardoor gewerkt worden met drie verschillen glasproducenten, waarbij het vakmanschap van de glasblazers tot het uiterste werd getest.

Maar grensverleggend was vooral de conceptuele en verhalende diepgang. De vaas Deepwater bijvoorbeeld is een smalle vierkante vaas die is gevuld met water en olie. Aangezien olie drijft op water, wordt de vaas in tweeën gedeeld in een helft kristalhelder water en daarboven een vieze helft met natuur die door de mens is vervormd, de olie. Door het midden van de vaas loopt een glazen buis waarin de bloem staat. “De bloem – of eigenlijk de natuur – zoekt zijn weg door de olie naar het schone water” De bloemenvaas als een gestold stilleven. Het was nooit eerder gedaan – en sindsdien nooit zelden overtroffen.