Het Amsterdamse stoffenmerk Byborre pakt dit jaar groots uit tijdens Milan Design Week met The Elephant in the Room, een ‘mini-textielbeurs’ die de hele productie keten van deze industrie viert. Na een investeringsronde van bijna 17 miljoen euro is het bedrijf van oprichter en creative-director Borre Akkersdijk na mode nu ook klaar voor nieuwe markten als de autobranche en meubelindustrie. “Iedereen weet inmiddels wie we zijn en wat we kunnen. En dat is veel meer dan kleding.”

Voor Borre Akkersdijk is textiel “alomtegenwoordig” – niet alleen persoonlijk. Want wat is misschien wel het eerste dat je voelt als je geboren bent? “De doeken waarin je gewikkeld wordt.” Wat is het materiaal waarmee je de rest van je leven het meest in aanraking komen? “Weer textiel!” Het zit de hele dag op onze huid in de vorm van kleding en bepaalt daarmee hoe we de wereld ervaren. Zelfs als we slapen omhullen we ons in textiel. En anders gebruiken we het om de wereld om ons heen aan te kleden. Meubels, gebouwen, auto’s, vliegtuigen. “Overal zien en vooral voelen we textiel.” Een probleem alleen: de textielindustrie is niet creatief en al helemaal niet duurzaam.

Lees de preview van The Elephant in the Room: Stoffenfabrikant Byborre organiseert eigen ‘mini-textielbeurs’ tijdens Milan Design Week

Baggy broeken

Daar wil Akkersdijk verandering in brengen met ByBorre , zijn bedrijf dat hoogwaardige breistoffen ontwikkelt met de nieuwste technologie. Deze expertise is zo gewild dat meer dan honderd wereldwijde A-merken als Puma, BMW of meubelproducent Natuzzi (“de grootste van Italië”) de weg weten te vinden naar een grijs kantoorgebouw naast treinstation Amsterdam-Sloterdijk. Eenmaal binnen lijkt het meer op een startup met trendy e-bikes die in de witte gang aan de lader staan. Met dit verschil dat je er geen glanzende iMacs maar naaimachines en scharen ziet. In de kantine staat een vegetarisch lunchbuffet klaar. Jonge werknemers in baggy broeken en trendy sneakers lopen bellend – in het Engels – heen en weer. “Er werken hier inmiddels bijna vijftig mensen, overal van de wereld.”

Uitbuiting, kinderarbeid, vervuiling, uitputting van de grond en watervoorraden, overconsumptie en afval, energieverspilling, co2-uitstoot – er is bijna geen misstand in de wereld die je volgens Akkersdijk niet terug ziet in de textielindustrie. “Dat komt omdat al vanaf de industriële revolutie de textielindustrie zo is ingericht dat elke fabriek slechts één klein onderdeel van de productieketen voor zijn rekening neemt omdat dit efficiënter is. Deze fabrieken staan daar waar de productie het goedkoopste is. Door deze versnippering weet eigenlijk niemand nog waar bijvoorbeeld katoen vandaan komt of hoe wol wordt vervaardigd. Ook is de textielindustrie nauwelijks gedigitaliseerd. Terwijl het jacquard weefgetouw wordt gezien als de eerste computer, omdat de inslag van de draad werd gecodeerd met enen en nullen, net als een computer. En dat voor een industrie waarin jaarlijks meer dan duizend miljard euro omgaat.” 

C02-uitstoot

Byborre onderscheidt van deze traditionele textielindustrie met een productieproces verantwoord, transparant én toegankelijk is. Dat laatste gebeurt met het digitale ontwerpprogramma Byborre Create dat in 2019 werd gelanceerd. Hiermee kan iedereen eenvoudig textiel ontwerpen, tot aan de keuze van garens en de breistructuren aan toe. Want het begint bij de samenstelling, aldus Akkersdijk. “Die kan hard en stug voelen of juist pluizig en elastisch. Is het ademend of juist luchtdicht? Vocht absorberend of juist afstotend? Het kan plantaardig zijn zoals jute of katoen, wol en zijde dat van dieren komt, of het synthetische nylon en polyester. En dan kun je ook nog variëren met de finish, bijvoorbeeld een glans of een kleur.” Aan elke stof hangt vervolgens een paspoort met informatie over waterverbruik, co2-uitstoot of de samenstelling van de garens. De ontwerptool kreeg vorig jaar een Dutch Design Award en werd door de gezaghebbende designblog Dezeen omschreven als “photoshop voor textiel”.

In een afgesloten ruimte staan zes ratelende rondbreimachines in. “Hier maken wij onze stoffen”, roept Akkersdijk boven het lawaai uit. Deze computergestuurde apparaten zijn vier meter in doorsnee en drie meter hoogte en kosten ongeveer al gauw een 200 duizend euro per stuk, geld dat via diverse investeringsrondes is opgehaald vertelt Akkersdijk er droogjes bij. Dit jaar volgde al weer de tweede investeringsronde, dit keer voor 2,5 miljoen euro.

Het creatieve hart is de studio, waar tientallen meters stellingkasten staan vol lappen stof en dozen met bekende merknamen als Fiat of Puma erop. “Hier ontwikkelen wij onze stoffen”, zegt hij. Voor kleine oplages, zoals proefjes voor Prada of een gelimiteerde collectie sjaals voor tattoo-artist Henk Schiffmacher, worden de rondbreimachines gebruikt. “Normaal gesproken moet je meteen duizenden meters van een stof afnemen. Dat hoeft hier niet. Dat maakt onze stoffen zo laagdrempelig. Met het streetwearlabel The New Originals hebben we laatst nog gebreide hoezen voor smartphones en tablets ontwikkeld voor een marketingcampagne van Samsung.” Als klanten tevreden zijn over de samples en grote orders plaatsen, wordt dit uitgezet in een netwerk van producenten.

Onvoorwaardelijke liefde

Akkersdijk is de spil in het bedrijf. Er is niets dat hem ontgaat – ook vanwege zijn imposante postuur van 1.93 meter. (Hij judode in zijn jeugd op landelijk niveau. “Ik miste de motivatie om voor de echte top te gaan.”) In amper een uur neemt hij zo drie, vier beslissingen. Deze geldingsdrang komt voort uit zijn jeugd in Nijmegen, zegt hij zelf. “Mijn vader vertrok toen ik klein was. Mijn moeder moest altijd werken. Ik ben voor een deel door mijn opa en oma opgevoed. Als je dus niet altijd onvoorwaardelijke liefde hebt gevoeld, dan zoek je dat ergens anders. Dus ja, ik pak graag de stage”, zegt Akkersdijk daarover. Bovendien hadden hij, zijn oudere zus en zijn moeder het niet breed. “Ik heb als een gek gewerkt en heb zelfs begrafenissen moeten missen. Daar ben ik niet trots op. Dat gaat me niet nog eens gebeuren.”

Inmiddels komt zijn doel steeds dichterbij: het innoveren van de textielindustrie. “Eerst wilde ik mijn eigen stoffen produceren om daarmee zelf mode te ontwerpen. Vervolgens hebben we anderen in staat gesteld om stoffen te ontwerpen. Nu werken we met Byborre Textiles samen met andere bedrijven.” Al broedt hij op nieuwe plannen. “Er moet een platform komen waarop ontwerpers stoffen die met Byborre Create zijn gemaakt kunnen aanbieden. Zodat uiteindelijk iedereen toegang heeft tot unieke en duurzaam textiel.” Op de vraag of hij zelf nog stoffen ontwerpt, hapert zijn vlotte babbel voor het eerst. “Ik vind het vooral interessant om iets in gang te zetten. Hoe vertaal ik de vraag van een klant naar de juiste persoon in mijn bedrijf? En met wie laat ik die persoon dan weer samenwerken? Uiteindelijk is creëren voor mij belangrijker dan ontwerpen.”

Zijn fascinatie voor textiel begint op de Design Academy Eindhoven. “Daar leerde je dat een ontwerp begint met een onderzoek naar het optimale materiaal. Behalve bij mode. Dan moest je maar gewoon een lap kopen op de markt. Maar die stof is feitelijk al door iemand anders ontworpen. Dus als je echt onderscheidende mode wilt maken, dan moet je eerst de stof ontwerpen.” Om zich te bekwamen in textielontwerp studeerde hij een tussenjaar aan het prestigieuze New York Fashion Institute. Onder de vleugels van de fameuze trendforecaster Li Edelkoort leert hij zich tijdens zijn stage in Parijs de commerciële kneepjes van de mode- en textielindustrie.

Design Academy Eindhoven

In 2009 studeert hij af met een modecollectie met zelfontworpen stoffen. Daarvoor “hackte” hij een industriële rondbreimachine om er stoffen mee te maken die zelfs de makers van deze machines niet voor mogelijk hielden. “Deze machines werden alleen gebruikt om snel en goedkoop kilometers stof te produceren, denk aan fast fashion of matrassen. Terwijl breien met bijzondere garens en een complex patroon van meerdere lagen voor een 3D-effect biedt meer creatieve mogelijkheden dan weven. Deze techniek vertalen naar stoffen voor kleding, dat was een gat in de markt, zag ik. Breien wordt nu in de textielindustrie gezien als het summum van verfijning en innovatie. Ook omdat sportmerken enorm hebben geïnvesteerd in geavanceerde breitechnieken voor hun sneakers, aldus Akkersdijk. “Onze art director komt niet voor niets van Nike.”

Met zijn ontwerpstudio Byborre maakt hij vervolgens pijlsnel naam met bijzondere breistoffen; in 2012 wint hij een Dutch Design Award als Best Talent. Jarenlang vliegt hij de wereld over. Hij ontwerpt een speciale tas voor de voetballer Neymar voor zijn transfer naar Barcelona. Of een stof voor GoreTex. Een ‘concept-jas’ in samenwerking met Moncler. Maar het bevredigt niet. “Wat wij zelf konden, dat sneeuwde onder. Klanten met wie we wilden samenwerken snapten niet helemaal wat Byborre nou eigenlijk was.”

Doverstreet Market

Daarom wordt twee keer per jaar een eigen modecollectie uitgebracht onder de naam Byborre Editions. “De kleding was een showcase om te laten zien wat wij in huis hadden.”. De snit van de kleding is heel basic, zodat alle aandacht naar het breipatroon gaat. Dat is stoer en verfijnd tegelijk met sierlijke patronen en een krachtig reliëf. De kleding slaat aan. Met als persoonlijk hoogtepunt de verkoop in Doverstreet Market in Tokio, de fameuze winkel waar alleen de crême de la crême van de mode een plekje krijgt. “Ik liep met tranen over mijn wangen naar buiten.”

Toch is Byborre Editions voorlopig on hold gezet. “We zijn onderdeel geworden van dat modesysteem dat we willen veranderen. Als je in vijftig winkels hangt, zijn er ook opeens afnemers die niet betalen. Of winkels die alleen de goedlopende items willen. Iedereen weet inmiddels wie we zijn en wat we kunnen. En dat is veel meer dan kleding.” Daarom wordt is Byborre Textiles gelanceerd, de eerste kant-en-klare stoffencollectie waarvan iedereen kan zien welke stoffen, machines en designs worden gebruikt.”

Met Byborre Textiles wordt in eerste instantie gemikt op grootschalige toepassingen in interieurs en auto-industrie. Zulke stofcollecties hebben looptijden van wel vijf tot zeven jaar en vereisen geen grote aanpassingen in het design. “Een bedrijf als Herman Miller, een van de grootste meubelproducenten ter wereld, is al meerdere keren bij ons langs geweest om inspiratie op te doen voor nieuwe collecties, net als BMW. Daar krijgen we weliswaar goed voor betaald. Maar uiteindelijk willen de stoffen leveren voor de auto’s. Stof van Byborre in een Rolls Royce, dat ook van BMW is. Hoe vet is dat.”