De rijen zijn terug op de Milan Design Week. Toch lijkt er ook een voorzichtige bezinning te zijn. Wat zijn producten waaraan echt behoefte is? En hoe kunnen die op een verantwoorde manier worden gemaakt? Deze vragen hangen boven een inspirerende editie van ’s werelds grootste designcircus.

Schuin van voren zie je duidelijk de contouren van een auto. Maar van opzij zijn het slechts acht flinterdunne folies die zachtjes wiegen in een Italiaanse lentebries. Op elk transparant folie zit een zonnepaneel in telkens een andere paarstint. Het effect is betoverend – alsof een auto staat te zinderen in de zon. Deze fata morgana van de elektrische auto van de toekomst is een ontwerp van de Nederlandse ‘solar designer’ Marjan van Aubel voor het Japanse automerk Lexus. 8 Minutes and 20 Seconds heet de kunstzinnige installatie, een verwijzing naar de tijd die zonlicht erover doet om de aarde te bereiken.

De conceptcar is een van de vele honderden spectaculaire presentaties op de Milan Design Week. Dit belangrijkste evenement op de designkalender duurt nog tot zondag. Wat ruim zestig jaar geleden begon als een meubelbeurs met hoofdzakelijk Italiaans design is inmiddels een mondiaal podium voor merken die zich willen profileren als stijlvol en innovatief – van auto’s tot mode maar ook elektronica en zelfs superjachten. Om alles te zien is een week te kort. En jammer genoeg zijn de rijen ook terug. Al krijg je soms ook het gevoel dat deze opzettelijk wordt gecreëerd voor een buzz, bijvoorbeeld bij Hermès, wat zo’n luxemerk onwaardig zou moeten zijn.

Lichtorgel

De Milan Design Week van vandaag is een verkenning van de fysieke leefomgeving van morgen. Voor de introductie van de nieuwe kleurcollectie van zijn mobiele telefoons en slimme horloges heeft Google een ruimtelijke beleving van kleur gebouwd. Dit Making Sense of Color is een verduisterde ruimte met tientallen hokjes van kaasdoek die van boven worden aangelicht met gekleurde leds. Het kleurrijke lichtspel wordt versterkt door een pulserende soundscape die aanzwelt en wegebt. Na een paar minuten dwalen door dit labyrintische lichtorgel krijg je de bevreemdende sensatie kleuren te horen. Het is een poëtische verbeelding van de impact van kleur op de beleving van producten.

Op veel presentaties in de Milanese binnenstad spelen zulke sensorische ervaringen een prominente rol. Voor een kalmerend decor van ranke theeserviezen van ambachtelijk porselein uit Zuid-Korea staan bezoekers gedwee in de rij bij Rossana Orlandi. Een minuutje mindfullness. en dan weer door. Ook een hit zijn lampen die je dimt door een gewichtje op het armatuur te laten balanceren. Al is het opvallend vaak technologie dat wordt ingezet om de zintuigen te prikkelen. Een filmpje op je smartphone wordt de input voor een kleurrijke lichtspel van een ouderwetse bollamp. Ook leuk: een apparaatje dat meeleest in je boek en met kunstmatige intelligentie bijpassende beelden genereert.

De merken met diepe beurzen hoeven niets meer te doen dan een van de statige palazzo’s in de binnenstad afhuren om een overweldigende ervaring te bieden. De installatie van Flos is het Palazzo Visconti die even maximaal als minimaal. In de barokke zaal is een groot en hoog kruis geplaats van spiegelende wanden. De muurschilderingen en opulente decoraties worden daardoor eindeloos herhaald. Het lampenmerk lanceert er de modulaire lamp Superwire van topontwerpers Formafantasma die je zelf kunt aanvullen en zelfs repareren. De lamp kost een klein maandsalaris, dat ook.

Kunstmatige intelligentie

Zelfs op de Salone del Mobile, de zakelijke meubelbeurs in een congresgebouw van formaat RAI Amsterdam, staan twee verdonkerde kamers die zijn ingericht door de Amerikaanse cineast David Lynch. Deze Thinking Rooms zijn een filmisch decor voor een moment van bezinning. Deze zoektocht naar meer betekenisvolle producten heeft zich op de handelsvloer vooral vertaald naar duurzaamheid. Het stijlvolle merk Arper lanceert een industriële stoel met een zitting van papier, geperst uit restmateriaal van de houtindustrie. Het Nederlandse meubelmerk Arco vult zijn stoelen voortaan met kokosvezel en paardenhaar.

In omvang heeft de Salone del Mobile een veer moeten laten. De gehele bovenrij van de 22 beursvloeren zijn leeg gebleven. Ook zijn er rare missers, zoals de AI Chair van Philippe Starck voor Kartell. Deze stoel vervaardigde Starck met gebruik van kunstmatige intelligentie. Het resultaat is een stoel zoals de Franse veteraan ze al twee decennia lang levert aan Kartell. Wat de pijnlijke vraag oproept: hoe fris en origineel verrassend is je werk als AI hetzelfde trucje kan?

Je zou het haast vergeten tussen al het visuele geweld van de multinationals en meubelmerken maar de Milan Design Week is ook een belangrijke springplank voor individuele ontwerpers en aanstormend talent. Een blikvanger is het Nederlandse gelegenheidscollectief Solidified van ontwerpers met een focus op pure materialen. Tafels zijn van duimdik ongepolijst staal en een lamp vlastouw van ontwerper Jesse Visser heeft een basaltsteen als voet. Een stoel van oogt als een dikke zwarte komma. Rick Tegelaar presenteert een intrigerend wandscherm met leds, waardoor een ingenieus  lichtpatroon over de het geweven paneel zwenkt. Het maakplezier spat er vanaf bij deze oer-meubels . Juist deze overrompelende eerlijkheid maakt indruk in de vluchtigheid van de Milan Design Week.

Koopmansgeest

Toch zijn de dagen dat Dutch design een hoofdrol speelde op dit internationale designpodium zijn geteld. Daarvoor is de Nederlandse inbreng simpelweg te versnipperd. In het officieuze Nederlandse paviljoen Masterly waart vooral de koopmansgeest met een dwarsdoorsnede van de Nederlandse interieurindustrie. Te zien zijn ingenieuze draaideursystemen en de historische Gispen-collectie, aangevuld met stoelen van Maarten Baas en Richard Hutten. Van Arian Brekveld is een wulpse en eigentijds vazencollectie van Delfts blauw aardewerk voor Royal Delft. Basten Leijh ontwierp een serie 3D geprinte lampen voor de Philips spin-off Signify. De lampen worden gepresenteerd in een 3D-geprint paviljoen van de Amsterdamse startup Aectual.

De dwarse ontwerpmentaliteit – ook nog steeds typisch ‘Dutch’ – komt onder meer aan bod bij de presentatie New Store van het Nieuwe Instituut. In de vitrines van deze speculatieve pop-up winkel liggen truien en kleden gemaakt van mensenhaar, dat door de Nederlandse startup Human Material Loop is verwerkt tot een duurzaam materiaal. In Europa alleen wordt al 72 miljoen kilo mensenhaar per jaar vernietigd. Bezoekers kunnen zich er bovendien gratis laten knippen; ook van jouw haar worden in de toekomst producten gemaakt, is de suggestie. Maar moeten we dat willen, het menselijk lichaam gebruiken als grondstofleverancier voor industriële productie? Ook die prikkelende vraag sluit aan bij de zoektocht naar zinvoller design deze Milan Design Week.